Καλλιστώ

Η μυθική ερωμένη του Δία που μεταμορφώθηκε στη Μεγάλη Άρκτο στην ελληνική μυθολογία.

Η Καλλιστώ ήταν μία από τις πολλές κατακτήσεις του Δία, του βασιλιά των θεών στην ελληνική μυθολογία. Ως αποτέλεσμα, έπεσε θύμα της ζηλοφθονίας της Ήρας, της συζύγου και βασίλισσας του Δία. Η Ήρα μεταμόρφωσε την Καλλιστώ σε αρκούδα, που σύμφωνα με τον μύθο είναι η Μεγάλη Άρκτος που απαντάται στον νυχτερινό ουρανό.

Η Καλλιστώ ήταν η κόρη του Λυκάονα, ενός ισχυρού βασιλιά της Πελασγίας, και κάποιοι λένε ότι ήταν επίσης νύμφη. Τόσο ο ίδιος όσο και οι γιοι του Λυκάονα ήταν γνωστοί για την αδίστακτη και αναξιόπιστη φύση τους. Μια μέρα, ο Δίας, ντυμένος ως ταπεινός εργάτης, επισκέφθηκε τον Λυκάονα για να δοκιμάσει τη συμπεριφορά του.

Όταν ο Δίας έφθασε στην Πελασγία, ο Λυκάονας προσέφερε θυσία ανθρώπου στον βωμό του Δία και την πρόσφερε στους επισκέπτες του για να φάνε. Ο Δίας αηδίασε από αυτή τη βλασφημία και αμέσως ρίχνοντας κεραυνούς, σκότωσε τον Λυκάονα και τους γιούς του. Άλλες εκδοχές του μύθου αναφέρουν ότι ο Δίας σκότωσε τους γιούς αλλά μετέτρεψε τον ίδιο τον Λυκάονα σε λύκο. Στη συνέχεια, ο Δίας έστειλε μια τεράστια πλημμύρα (γνωστή ως ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα) για να καθαρίσει τη γη.

Μετά τον θάνατο του πατέρα και των αδελφών της, η Καλλιστώ κατέφυγε στην Άρτεμη, τη θεά του κυνηγιού. Η Άρτεμις ήταν γνωστή για την αγνότητά της και την απέχθειά της προς τη συνεύρεση με άνδρες. Ζούσε στο δάσος, όπου κυνηγούσε με μια επιλεγμένη ομάδα νεαρών γυναικών, οι οποίες όλες είχαν δώσει όρκο παρθενίας και αφοσίωσης στη θεά. Ωστόσο, ο Δίας είδε την Καλλιστώ κοιμώμενη στο δάσος. Μεταμφιέστηκε σε αρκούδα και κατάφερε να αποπλανήσει την Καλλιστώ, η οποία μετά έμεινε έγκυος. Φοβούμενη τις συνέπειες εάν η Άρτεμις μάθαινε την εγκυμοσύνη της, η Καλλιστώ κατάφερε να το κρύψει από τη θεά και τις υπόλοιπες συντρόφους της για περίπου εννέα μήνες. Μια καυτή ημέρα, όμως, η ομάδα κυνηγιού πήγε να κολυμπήσει στο ρέμα. Καθώς οι νεαρές γυναίκες ξεγυμνώθηκαν, η Καλλιστώ δεν μπορούσε πλέον να κρύψει το μυστικό της. Η θεά ένιωσε οργή για την παράβαση της Καλλιστώς ως προς την παρθενία, και παρά τις ικεσίες του κοριτσιού, η Άρτεμις την εξόρισε από την ομάδα της. Λίγο μετά την εξορία της, η Καλλιστώ γέννησε ένα αγοράκι, το οποίο ονόμασε Αρκά.

Μέχρι αυτό το σημείο της ιστορίας, η Ήρα δεν είχε αναλάβει κάποια ενέργεια για να τιμωρήσει την Καλλιστώ. Ωστόσο, η γέννηση του παιδιού της αποτέλεσε την τελευταία σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τη βασίλισσα των θεών. Η Ήρα επιτέθηκε στην Καλλιστώ και την έριξε κάτω. Η Καλλιστώ ικέτευσε την Ήρα να τη λυπηθεί, αλλά παρακολούθησε με φρίκη τα χέρια και τα πόδια της να καλύπτονται με τρίχες και τα νύχια της να μεγαλώνουν μέχρις εκεί που η μεταμόρφωσή της ολοκληρώθηκε. Μέσα στην οργή της, η Ήρα μεταμόρφωσε την Καλλιστώ σε αρκούδα.

Η Καλλιστώ δραπέτευσε βαθιά στο δάσος της Πελασγίας, όπου ζούσε μοναχική και απελπισμένη. Παρόλο που η ανθρώπινη συνείδησή της παρέμενε, είχε πλήρη επίγνωση για το τι της συνέβη. Ωστόσο, με το στόμα της αρκούδας, δεν μπορούσε να μιλήσει, αλλά μόνο να μουγκρίζει, και έτσι δεν μπορούσε να προειδοποιήσει τους κυνηγούς να μην τη φοβούνται.

Παράλληλα, ο Δίας εμπιστεύθηκε τον Αρκά σε μία από τις προηγούμενες ερωμένες του, τη Μαία, η οποία θα αποτελούσε τον αστερισμό των Πλειάδων μαζί με άλλες έξι αδελφές της. Στο παρελθόν, ο Δίας είχε σμίξει με τη Μαία και από αυτήν είχε γεννηθεί ο Ερμής, ο ολύμπιος αγγελιοφόρος.

Όταν ο Αρκάς ωρίμασε, πήγε στο δάσος της Πελασγίας για να κυνηγήσει. Η Καλλιστώ, που εξακολουθούσε να ζει εκεί, αναγνώρισε αμέσως τον γιο της. Ακολούθησε τον Αρκά επειδή ήταν περίεργη να τον δει και επιθυμούσε να είναι κοντά του, αλλά γνώριζε ότι έπρεπε να παραμείνει κρυμμένη. Ξαφνικά, ο Αρκάς την αντιλαμβάνεται και ξεκινά να κυνηγά την αρκούδα. Ο Αρκάς ήταν έτοιμος να σκοτώσει την Καλλιστώ με το τόξο και τα βέλη του, όταν ο Δίας επενέβη. Ο Δίας την άρπαξε και την τοποθέτησε στον ουρανό, έτσι σώζοντας και τον Αρκά από το έγκλημα της μητροκτονίας. Ο Δίας μετέτρεψε την Καλλιστώ σε αστερισμό, τη Μεγάλη Άρκτο, και τον Αρκά στο λαμπρό αστέρι Αρκτούρο. (Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου, ο Αρκάς γίνεται βασιλιάς της Πελασγίας ως κληρονόμος του παππού του Λυκάονα, και η γη της Πελασγίας μετονομάζεται σε Αρκαδία προς τιμήν του.)

Η Ήρα δεν ικανοποιήθηκε από τη διακοπή των βασάνων της αντίζηλής της μετά την παρέμβαση του συζύγου της. Συνεπώς, αποφάσισε να επισκεφτεί την παλιά της τροφό Τηθύ, η οποία ήταν σύζυγος του Ωκεανού. Η Τηθύς συμπαραστάθηκε στην Ήρα και αποφάσισε να απαγορεύσει στον νέο αστερισμό να πλησιάζει και να πίνει από τον ωκεανό. Αυτός είναι ο λόγος που η Μεγάλη Άρκτος ποτέ δεν δύει στον ωκεανό, όπως οι άλλοι αστερισμοί, αλλά πάντα παραμένει ορατή πάνω από τον ορίζοντα.