Φαέθων

Ο μυθικός αναβάτης του άρματος του Ήλιου και το τραγικό του τέλος.

Στην ελληνική μυθολογία, ο Φαέθων, ο οποίος σημαίνει "αυτός που λάμπει" ή "αυτός που εκπέμπει φως", ήταν ο γιος της νύμφης Κλυμένης. Δεν γνώριζε την ταυτότητα του πατέρα του, αλλά όταν ρώτησε τη μητέρα του, του είπε ότι ήταν γιος του θεού Ήλιου.

Ο Φαέθων πίστεψε τα λόγια της Κλυμένης και ακολούθησε τη συμβουλή του συμμαθητή του, του Έπαφου, ο οποίος αμφισβήτησε την ταυτότητα του πατέρα του. Απαιτώντας αποδείξεις, ο Φαέθων πήγε στη μητέρα του, η οποία τον καθοδήγησε να αναζητήσει τον Ήλιο, ακολουθώντας το άρμα του, στην Ινδία, την περιοχή απ' όπου ο Ήλιος ανατέλλει κάθε ημέρα.

Όταν ο Φαέθων έφθασε στο παλάτι του θεού Ήλιου, έμεινε έκπληκτος. Όλα, από τις κολώνες μέχρι τις πόρτες, είχαν κατασκευαστεί από τον Ήφαιστο με χρυσό, ασήμι, μπρούντζο και ελεφαντόδοντο. Ο Ήλιος καθότανε στον θρόνο του, φτιαγμένο από σμαράγδια, και περιβαλλόταν από αγάλματα θεών και θεοτήτων που αντιπροσώπευαν το πέρασμα του χρόνου. Όταν ο Φαέθων ρώτησε τον Ήλιο αν είναι πράγματι ο πατέρας του, εκείνος του απάντησε όχι μόνο ότι ήταν ο πατέρας του, αλλά και ότι θα πραγματοποιούσε οποιαδήποτε επιθυμία του. Ο Φαέθων, αφού σκέφτηκε για λίγο, ζήτησε να οδηγήσει ο ίδιος το άρμα του Ήλιου για μια μέρα.

Ο Ήλιος, αντιληφθείς τον κίνδυνο, παρακάλεσε τον Φαέθοντα να αλλάξει γνώμη. Του εξήγησε ότι τα άλογα ήταν άγρια και ανηλεή, ακόμα και αν τα οδηγούσε ο Δίας ο ίδιος. Επιπλέον, ο δρόμος στον ουρανό ήταν γεμάτος παγίδες και τέρατα, όπως ο Σκορπιός, ο Λέων, ο Ταύρος και ο Καρκίνος. Ο Ήλιος ικέτευσε τον Φαέθοντα να ζητήσει κάτι άλλο, αλλά ο Φαέθων ήταν αποφασισμένος να προσπαθήσει το αδύνατο. Ο Ήλιος αντιλήφθηκε ότι έπρεπε να συμβιβαστεί με την επιθυμία του γιου του, καθώς είχε ορκιστεί στα ύδατα του ποταμού Στυγός ότι θα εκπλήρωνε κάθε ευχή του. Ούτε καν ένας θεός δεν μπορούσε να παραβιάσει μια τέτοια ιερή υπόσχεση.

Ο Ήλιος, πλησιάζοντας στα όρια της τρέλας, προσέφερε στον Φαέθωντα κάθε συμβουλή που μπορούσε, επίσης εφάρμοσε μια κρέμα στο πρόσωπό του για να προστατευθεί από την ένταση του ηλιακού φωτός. Αργότερα, καθώς ο Φαέθων ξεκίνησε το ταξίδι του, τα άλογα κατάλαβαν ότι αυτός δεν ήταν ο συνηθισμένος ηνίοχος. Όταν ο Φαέθων πέρασε από τον ουράνιο θόλο τον Σκορπιό, τον κατέκλυσε ο φόβος και έχασε τον έλεγχο των ηνίων.

Τα άλογα, ασταμάτητα, πλησίαζαν κοντά στη γη και μακριά από αυτήν, έβαζαν φωτιά σε όλα τα πέρατα της διαδρομής τους. Όχι μόνο τα βουνά και οι πόλεις φλέγονταν, αλλά ακόμα και τα ποτάμια, οι πηγές και οι εκτάσεις καλλιεργειών. Σύμφωνα με τον ποιητή Οβίδιο, το άρμα του Φαέθωντα μαύρισε το δέρμα των Αιθιόπων, δημιούργησε την έρημο της Λιβύης και ανάγκασε τον ποταμό Νείλο να κρύψει το κεφάλι του στην άμμο. Όταν η θεά Γη δεν μπορούσε να υποφέρει άλλο, απευθύνθηκε στον Δία, ζητώντας την παρέμβασή του. Ο βασιλιάς των θεών εξαπέλυσε έναν κεραυνό στο άρμα, σκοτώνοντας τον Φαέθοντα, ο οποίος έπεσε σε ένα ποτάμι που αργότερα απέκτησε το όνομα Ηριδανός (στη βόρεια Ιταλία). Ο θεός Ήλιος θρηνούσε για ολόκληρη μια ημέρα, κατά την οποία ο ήλιος δεν εμφανίστηκε στον ουρανό.

Ο Ήλιος απέφυγε το καθήκον του να φέρει το φως με το άρμα του, λόγω θυμού προς τον Δία. Πίστευε ότι ο Φαέθων θα μπορούσε να επιτελέσει το καθήκον καλύτερα από εκείνον. Μόνο μετά από την παρακίνηση των υπολοίπων θεών, αποφάσισε να επαναλάβει την εργασία του. Ωστόσο, πριν αναλάβει ξανά τον ρόλο του, τιμώρησε αυστηρά τα άλογά του για τον ρόλο που διαδραμάτισαν στον θάνατο του γιου του.

Παράλληλα, οι νύμφες που υπηρετούσαν τον Έσπερο (το βραδινό άστρο) ανακάλυψαν και έθαψαν το πτώμα του Φαέθοντα. Όταν ολοκλήρωσαν την ταφή, συνέβησαν δύο θαυμαστές μεταμορφώσεις. Ο φίλος του Φαέθοντα, ο Κύκνος, ήταν τόσο λυπημένος που οι θεοί αποφάσισαν να τον τοποθετήσουν στον ουρανό ως αστερισμό. Η δεύτερη μεταμόρφωση αφορούσε τις αδελφές του Φαέθοντα, τις Ηλιάδες. Αφού θρηνήσανε για τον αδελφό τους στην ταφή του στις όχθες ενός ποταμού, προσπάθησαν να σηκωθούν, αλλά τα σώματά τους είχαν μετατραπεί σε κλαδιά, με φύλλα που φυτρώσανε από τις κορυφές των κεφαλών τους. Η μητέρα τους, η Κλυμένη, προσπάθησε να ξεφλουδίσει τον φλοιό που τις κάλυπτε, αλλά αυτές έκλαιγαν από τον πόνο. Τα σώματά τους είχαν μετατραπεί σε λεύκες, και τα δάκρυά τους μεταμορφώθηκαν σε κεχριμπάρι, ένα πολύτιμο πετράδι που φορούσαν οι νύφες στην αρχαία Ρώμη.

Σύμφωνα με τον Οβίδιο, ο τάφος του Φαέθοντα ήταν για πάντα καλυμμένος από λεύκες, γράφοντας: "Εδώ κείται ο Φαέθων, ο οδηγός του πατέρα του. Μεγάλη ήταν η πτώση του, αλλά μεγάλη και η τόλμη του".